Polska fabryka fajansu w Pacykowie na terenie obecnej Ukrainy

Posted on 6 listopada 201621 sierpnia 2017 by Silesia Art

Fabryka w Pacykowie działająca zaledwie trzy dekady ubiegłego stulecia, pozostawiła po sobie wyroby cenione na rynku sztuki po dzień dzisiejszy. Niestety w literaturze fachowej informacje dotyczące Pacykowa są w znacznej mierze ograniczone.

Za powszechnie przyjętą datę powstania Fabryki Fajansu we wsi Pacyków uważa się rok 1912, a za jej koniec wrzesień 1939 roku. Za sprawą Alexandra Rogala-Lewickiego – właściciela sklepu z fajansem i porcelaną, we wsi Pacyków, w województwie stanisławowskim została założona Erste Galizische Terrakota und fayence Fabrik. Nazwy Pierwsza Galicyjska Fabryka Artystycznych Fajansów i Terrakoty Pacyków po raz pierwszy użyto w 1918 roku dla katalogu jej wyrobów. Czynnikami powstania fabryki w tym, a nie w innym miejscu były wieloletnie bogate tradycje garncarskie, bliskość do wody, do rzeki Bystrzycy. Powyżej wspomniana wytwórnia fajansu istniała tylko dwadzieścia siedem lat, a już w 1922 jej wyroby porównywano do wyrobów z Miśni, Kopenhagi i Sevres.

Dzieła wystawiano na Targach w Poznaniu , we własnym pawilonie na Targach Wschodnich we Lwowie (rys.1), w Lipsku (1913) i w Wiedniu, a także w Kijowie (1913). Uważa się, że wystawy z roku 1913 otworzyły drzwi do rynku europejskiego. W ostatnim roku istnienia wyroby z Pacykowa były wystawiane na Światowej Wystawie w Nowym Jorku. Odtworzono tam wzorcownię wyrobów fabryki przy firmie Lesset et.Co. Już po zakończeniu pierwszej wojny światowej wyroby eksportowano do Północnej i Południowej Ameryki, Wielkiej Brytanii, Niemiec, Francji ,Rumunii, Jugosławii oraz do Chin. Wysoka jakość i niska cenna były przyczyną tak obfitego eksportu. Dzieła były ogólnodostępne w sklepach Warszawy, Łodzi oraz Krakowa.

Rys. 1 Własny pawilon wyrobów we Lwowie

Źródło: http://cresoviana.blogspot.com/2013/02/pacykow-fabryka-fajansow-i-terakoty-lwow-miedzynarodowe-targi-wschodnie [online, 03.11.2016]

W trakcie pierwszej wojny światowej fabryka uległa zniszczeniu, po czym w roku 1919 została odbudowana i zmodernizowana. Po wojnie znaczna część modeli figur uległa zniszczeniu, dlatego zaczęto czerpać inspiracje ze wzorów figurek jakie zachowały się we lwowskim sklepie Lewickich. Sytuacja się ustabilizowała w 1924 r, kiedy stanowisko dyrektora objął Austriak – Wilhelm Tomasz pracujący do 1929 r. W tym czasie fabryka zaczęła nosić nazwę ,, Fabryka Fajansu w Pacykowie ” .

Wyroby tej fabryki uważa się za dzieła mistrzowskie ze względu na ich formę rzeźbiarską i malarską w wykonaniu wybitnych artystów. W fabryce zatrudniano Polaków, Czechów i Austriaków. Pierwszym dyrektorem działu fajansów został Stanisław Emil Czapek, absolwent ASP we Lwowie oraz w Wiedniu. Czapek pracował w Wiedniu w Fabryce Fajansu i Terakoty Goldscheidera. Stąd przenosił trend sztuki zachodniej na grunt Polski. Z wielu wykonanych rzeźb Czapka wymienić należy ,,Para koncertujących”(rys.2) i ,,Bartosz Głowacki przy armacie”(rys.3). Tacy artyści jak A. Popiel, J.Chmieliński i L. Drexlerówna tworzyli do roku 1918. Drexlerówna jest autorką rzeźby ,,Damy w kapeluszu” oraz ,,Damy z psem”. Chmieliński odznaczył się jako projektant popiersi : S. Żeromskiego, L. Tolstoja, Napoleona, Dantego, J.Słowackiego. W. Szymanowski wykonał tzw. ,,Grupę humanistów”. T.Błotnicki jest autorem ,,Chopina” i ,,Kościuszki”. J. Lewicki autor rzeźby ,,Siostry”, przedstawiającą kobiet w strojach huculskich. M. Zawieyski jest twórcą ,,Żyda Galicyjskiego”.

Rys.2 Koncertująca para, Pacyków , Stanisław Emil Czapek

źródło: https://desa.pl/pl/auctions/67/object/10095/stanislaw-emil-czapek-koncertujaca-para-pacykow-1912-r [online, 03.11.2016]

silesia-art.pl/…ds/2016/10/glowacki_1.jpg Rys.3 Bartosz Głowacki przy armacie, Pacyków , Stanisław Emil Czapek

Źródło: zdjęcie własne [online, 03.11.2016]

Produkowano głównie wyroby z gładkiego fajansu, choć również powstawały wyroby z terakoty. Do swoich wyrobów używano glinki wysokiej jakości z dodatkiem kredy i piasku, które na samym początku wydobywano lokalnie, a później sprowadzano z Sudetów. Ciekawym jest to, że ten sam model produkowany był w kilku rozmiarach, te same figury różniły się nie tylko wielkością, ale również szczegółami dekoracji malarskiej. Wśród wyrobów dominowały figury art deco: damy z parasolkami, kwiatami, koszami owoców, które świetnie odzwierciedlały modę dwudziestolecia międzywojennego.

Rys.4 Para w strojach bidermeierowskich

źródło:http://www.desakatowice.com/pl/aukcje/aukcja-nr-108-28-05-2011,ceramika

[online, 03.11.2016]

Rys.5 Młoda dama, 1924-1929

źródło: Fajanse z Pacykowa / [aut. kat. Ewa Jaźwińska]. – Kozienice : Muzeum Regionalne, 2001.

Rys.6 Dziewczynka z bukietem róż

źródło:http://katalog.muzeum.krakow.pl/ [online 03.11.2016]

Obok dam powstawały neorokokowe figury młodych par, a także figurki ludzi w strojach ludowych (huculskich góralskich, kowbojskich oraz indiańskich).

Rys.7 Para górali, 1922-1939

źródło: http://www.rempex.com.pl/events/194-184-aukcja-dziel-sztuki-i-antykow/lots/22724-para-gorali

[online 03.11.2016]

Rys.8 Indianin,

źródło: Allearchiwum [online 03.11.2016]

Rys.9 Para kobiet w strojach ludowych

źródło: Katalog, MNK [online 03.11.2016]

Rys.10 Krakowianka, proj. Władysław Adamiak, lata 1925-1939.

źródło:www.rempex.com.pl [online 03.11.2016]

Rys.11 Chłop z prosięciem

źródło:www.rempex.com.pl [online 03.11.2016]

Rys.12 Janosik

źródło:Allearchiwum [online 03.11.2016]

Na dość dużą skale produkowano figurki zwierzęce. Tematykę zwierzęcą reprezentowały puchacze, perliczki, zimorodki, bociany, bażanty, sępy, małpy, słonie, lwy, lamparty, tygrysy i niedźwiedzi. Czasami to były galicyjskie konie, krowy, gęsi i prosięta.

Rys.12 Małpa siedząca na książkach, 1920-1939

źródło:www.desakatowice.com

[online 03.11.2016]

Rys.12 Figura perliczki, 1920-1939

źródło:www.desakatowice.com

[online 03.11.2016]

Rys.12 Figura krowy

źródło: katalog MNK

[online 03.11.2016]

Rys.12 Zimorodek

źródło: katalog MNK

[online 03.11.2016]

Można wyosobnić grupę figurek psów różnych ras, takich jak: wilczury i bernardyny, charty, pekińczyki oraz jamniki.

Rys.12 Figurka psa, 1929-1939

źródło:www.desakatowice.com

[online 03.11.2016]

Rys.13 Figurka owczarka

źródło: http://www.antykibukowski.pl

[online 03.11.2016]

Osobną grupę stanowią popiersia.

Rys.14 Popiersie chłopczyka

źródło : Fajanse z Pacykowa / [aut. kat. Ewa Jaźwińska]. – Kozienice : Muzeum Regionalne, 2001.

Rys.15 Dante Alighieri

źródło : Fajanse z Pacykowa / [aut. kat. Ewa Jaźwińska]. – Kozienice : Muzeum Regionalne, 2001.

Rys.16 Popiersie kobiety

źródło : Fajanse z Pacykowa / [aut. kat. Ewa Jaźwińska]. – Kozienice : Muzeum Regionalne, 2001.

Kolejną, osobną grupę stanowią gliniane lub kamionkowe naczynia użytkowe, tzw. cache-pot. Naczynia powstawały w znacznych ilościach tylko w pierwszych latach produkcji firmy. Najczęściej przybierały kształt architektonicznego kapitelu, a także kształt prostokąta, koła czy kwadratu. Na zewnątrz były udekorowane motywami antycznymi.

Rys.17 Cache-pot

źródło: Katalog MNK

[online 03.11.2016]

Rys.18 Cache-pot

źródło: Katalog MNK

[online 03.11.2016]

Pierwotnie, do roku 1921 dzieła były sygnowane herbem Rogala z napisem Pologne Pacyków St. Galicie. Po roku 1921 i do samego końca istnienia fabryki stosowano dużą literę P w trójkącie lub owalu z rogami po bokach oraz napisem Pacyk czasami pod trójkątem mieścił się napis miejscowości – Stanisławów.

Sygnatury po roku 1921

Bibliografia:

Magdalena Silwanowicz. Ceramika z Pacykowa w zbiorach Muzeum Narodowego wKielcach, 2012
Fajanse z Pacykowa / [aut. kat. Ewa Jaźwińska]. – Kozienice : Muzeum Regionalne, 2001. Ilustracje: Fajanse z Pacykowa / [aut. kat. Ewa Jaźwińska]. – Kozienice : Muzeum Regionalne, 2001. http://cresoviana.blogspot.com/2013/02/pacykow-fabryka-fajansow-i-terakoty-lwow-miedzynarodowe-targi-wschodnie.html

Ilustracje:

1.zdjęcia własne

2.desa.com

3.zdjęcia ze zbiorów MN w Krakowie

Historia kufli

Posted on 10 listopada 201421 sierpnia 2017 by Silesia Art

Historia naczyń używanych do picia piwa ma tak samo długą tradycję jak i dzieje warzenia tegoż trunku. Dlatego też zajmiemy się tylko i wyłącznie europejskim kręgiem kulturowym. Zgodnie z tym co wiemy ze źródeł, w epoce średniowiecza do podawania złotego trunku używano przede wszystkim eleganckich, wąskich i wysokich kubków. Ich kształt nie był przypadkowy – pierwowzorem były rogi zwierzęce używane przez plemiona germańskie i słowiańskie. Kubki te nierzadko wyposażano w pokrywki, czyli elementy przede wszystkim czysto praktyczne, ale o zupełnie innym przeznaczeniu niż w czasach dzisiejszych. Miały one utrudnić dolanie trucizny do napoju. Kwestia ta była bardzo istotna i nie bagatelizowano żadnej możliwości takiego zagrożenia. Naczynia te produkowano przede wszystkim z gliny, drewna, cyny lub srebra. Rodzaj użytego materiału był ściśle powiązany z poziomem materialnym posiadacza.

Końcówka średniowiecza przyniosła zmianę w tej materii. W bogatszych domach piwoszy pojawiły się bowiem kubki szklane – szklanice. Ich popularność rosła, w XVI wieku modnym wzorem ozdobnym stały się sceny rzemieślników podczas pracy. Ozdabiano je przy pomocy farb i jak wskazują utwory Mikołaja Reja i Jana Kochanowskiego, używano ich zarówno w domach ziemiańskich jak i magnackich. Tradycja tegoż naczynia przetrwała aż do XX wieku, a od XVIII przyjęły stożkowaty kształt. W ubiegłym stuleciu modne stały się szklanice wykonane z kryształu oraz z indywidualnym grawerem właściciela, zazwyczaj jego herbem rodowym.

Kufle w takiej formie, jaką znamy dziś (kształt cylindryczny oraz duże ucho do trzymania) zaczęły pojawiać się około XVI wieku. Stawały się popularne w gospodach. Materiał z którego były wykonywane to przede wszystkim cyna, kamionka, drewno, glina, fajans oraz szkło. Podobnie jak w średniowieczu – posiadały pokrywki, jednakże zmieniła się ich funkcja – od teraz miały chronić przed zanieczyszczeniami (kurzem, owadami) a nie trucizną. Zmieniała się także ich forma były bardziej stożkowate lub beczułkowate.

W XIX wieku browary rozpoczęły filtrować piwo, stąd też kufle oraz szklanki stały się bardziej przezroczyste, po to by móc ocenić barwę oraz klarowność trunku. Ich kształty były różne, ze względu na rozwinięte już w tym okresie znawstwo piwa. Jedne miały swym kształtem ułatwiać wydobycie gęstej piany, inne zaś wręcz przeciwnie – spowalniać proces ulatniania dwutlenku węgla.

Szklany kufel z cynową pokrywką, końcówka XIX wieku

Naczynia w których serwuje się piwo stały się przedmiotami kolekcjonerskimi i jest to istotna gałąź birofilistyki. Najstarsze i zarazem najdroższe okazy pochodzą z takich krajów jak Anglia, Niemcy czy Belgia, lecz ostatnimi czasy ciekawymi pozycjami na aukcjach są te pochodzące z krajów egzotycznych – afrykańskich lub azjatyckich. Często zaledwie kilkudziesięcioletnie, ale za to wyróżniające się niebanalnymi kształtami i wzorami.

Kufel belgijskiego browaru Kwak, z powodu częstych kradzieży w dawnych czasach gospody pobierały za niego kaucję w postaci… jednego z butów.

Współczesne afrykańskie kufle ze szkła, ze srebrnymi uchami w kształcie zwierząt

Secesja cz. 2

Posted on 3 maja 201421 sierpnia 2017 by Silesia Art

Auguste Delaherche, waza 1892, Musee d'Orsay — Auguste Delaherche, waza 1892. Fot.: Musee d’Orsay.

Auguste Delaherche Plates, Stickley Museum — Auguste Delaherche, talerz.. Fot.: Stickley Museum.

Ceramika

Duży wpływ na secesyjną ceramikę miała sztuka japońska, która p wystawie światowej w Londynie w 1862 roku zaistniała na szerszą skalę w świadomości Europejczyków. Innym równie ważnym czynnikiem kształtującym owy styl były eksperymenty technologiczne (glazury zaciekowe etc.), stwarzające nowe możliwości oryginalnych dekoracji.

Najbardziej znanym francuskim projektantem był August Delaherche stosujący ornamenty roślinne oraz figuralne, a później różnokolorowe szkliwa zaciekowe.

Wazon Walkirie, ok. 1900, Manufaktura Porcelany Royal Dux, Czechy. Muz.Mazow. w Płocku — Wazon Walkirie, ok. 1900, Manufaktura Porcelany Royal Dux, Czechy. Fot.: Muzeum Mazowieckie w Płocku.

Wazon z gałązkami jeżyn, ok. 1900, Fabryka Porcelany Amphora, Czechy. Muz.Mazow.w Płocku.jog — Wazon z gałązkami jeżyn, ok. 1900, Fabryka Porcelany Amphora, Czechy. Fot.: Muzeum Mazowieckie w Płocku.

Innym znanym artystą tworzącym swe dzieła w estetyce secesyjnej był Emil Galle (elementy floralne a także przedmioty w stylu orientalnym).

Węgierska secesja – waza w kształcie tulipana, Manufaktura Zsonay, Pécs 1899. Fot. Muzeum XXI W.

Stylistykę secesji odnaleźć możemy również w porcelanie takich manufaktur jak Sevres oraz Limoges. Manufaktury Austro-Węgierskie produkowały głównie przedmioty dekoracyjne, zaś wytwórnie niemieckie przedmioty użytkowe (zastawy stołowe, serwisy do kawy i herbaty, pojemniki na przyprawy itp.). Manufaktura w Meissen wprowadziła wzornictwo secesyjne w postaci ornamentów roślinnych oraz różnego rodzaje szkliw, nawiązując współpracę z najznamienitszymi projektantami o artystami owego okresu.

Firma Fritza Heckerta-Piechowice Śląsk secesja, Muzeum Karkonokie — Fritz Heckert, Piechowice Śląsk. Fot.: Muzeum Karkonokie.

Szkło

Waza, Émile Gallé, Nancy ok. 1889. Muzeum XXI w — Waza, Emile Galle, ok. 1889. Fot.: Muzeum XXI W.

Bombonierka, Emile Galle, ok.1900 rok. Fot. Muzeum Okręgowe w Tarnowie.

Szkło było drugą, obok ceramiki dziedziną, gdzie wprowadzono lincze zmiany dotyczące technologii. Najbardziej charakterystyczne projekty szklanych wyrobów tworzyli Emil Galle oraz bracia Daum. Oprócz wazonów dekoracyjnych o różnorodnych kształtach Galle wykorzystywał szkła warstwowe, także do produkcji lamp elektrycznych. Jego dzieła najczęściej zdobione były motywami kwiatowymi.

Wazon, ok. 1900, bracia Daum, Francja. Muz.Mazow. w Płocku — Wazon, bracia Daum, ok. 1900 rok. Fot.: Muzeum Mazowieckie w Płocku.

Analogiczne techniki i motywy roślinne stosowali bracia Daum, ale najbardziej cenione są ich szkła zdobione charakterystycznym motywem pejzażu, a także cętkowanym tłem.

Wazon, ok. 1900, bracia Daum, Francja. Muzeum Mazowieckie w Płocku — Wazon, bracia Daum, ok. 1900. Fot.: Muzeum Mazowieckie w Płocku.

Secesję możemy odnaleźć także w wyrobach hut śląskich: wytwórni Fritza Heckerta w Piechowicach koło Jeleniej Góry (szkła malowane emalią i złotem, motywy roślinne) a także w wyrobach Josephinehutte w Szklarskiej Porębie.

Krótka historia ceramiki – porcelana

Posted on 21 lutego 201421 sierpnia 2017 by Silesia Art

Porcelana zajmuje najwyższe miejsce wśród wyrobów ceramicznych. Otrzymujemy ją poprzez wypalanie w temperaturze 900 stopni Celsjusza mieszaniny białej kaolinowej glinki ze skaleniem, krzemionką oraz dodatkiem wody. Masa owa odznacza się dużą plastycznością. Wypaloną porcelanę pokrytą glazurą, wypala się ponownie w 1400-stu stopniach Celsjusza – sprawiając, że przechodzi ona w stan szkliwmy łącząc się z porcelanową masą na stałe. Końcowy produkt różni się od innych wyrobów ceramicznych cienkimi ściankami, które nie tylko „prześwitują” ale i wydają specyficzny dźwięk przy uderzeniu.

Meissen, Serwis herbaciany, Historical Meissen — Serwis herbaciany, fot. Historical Meissen

Meissen, Table dish, Historicla Meissen Museum — Table dish, fot. Historicla Meissen

Manufaktura w Meissen

Porcelanę wynaleźli Chińczycy, produkując ją co najmniej od VII wieku naszej ery. Europejczykom znana jest od połowy XVII wieku, kiedy to zaczęto ją sprowadzać na nasz kontynent, próbując jednocześnie bezskutecznie rozwikłać sekret jej wytwarzania. Udało się to dopiero na początku XVIII wieku Johannowi Friedrichowi Bottegerowi – nadwornemu alchemikowi Augusta II Mocnego. Bottger, w pilnie strzeżonym miejscu, odseparowany od świata zewnętrznego, prowadził badania mające doprowadzić do wynalezienia złota – ewentualna porażka miała być ukarana śmiercią przez powieszenie. Mimo, że alchemik nie odkrył sposobu pozyskiwania cennego kruszcu,doprowadził do innego niesamowitego odkrycia na zawsze zmieniając bieg historii. W roku 1708 wynalazł rodzaj kamionki, by niedługo potem uzyskać pierwszą porcelanę na terenie Europy, a w roku 1710 doprowadzić do uruchomienia pierwszej europejskiej wytwórni porcelany w Miśni (Meissen) pod nazwą Królewskiej Manufaktury Porcelany. Sposób pozyskiwania cennej masy miał pozostać tajemnicą, Bottger oraz jego pracownicy byli pilnie strzeżeni – jednak w roku 1717 jeden ze współpracowników uciekł do Wiednia.

Meissen, Fili — Filiżanka do kawy, kobaltowy wzór cebulowy, fot. Historical Meissen

Meissen, Talerz Red Dragon, Historical Meissen — Talerz Red Dragon, fot. Historical Meissen

Typy zdobień miśnieńskich

Porcelanę miśnieńską cechował bardzo wysoki poziom wykonania, zarówno pod względem technicznym, jak i artystycznym. Naczynia zdobione były scenkami rodzajowymi (wpływy orientalne) oraz kwiatami indiańskimi. Popularne były wzory z tzw. „żółtym lwem”. Często spotykane były również kwiaty europejskie (tzw. deutsche Blumen) oraz kobaltowy wzór cebulowy (zwiebelmuster). Ogromny rozgłos zyskał królewski serwis „z czerwonym smokiem” rozpoczynając na szeroką skalę produkcję serwisów z innymi kolorami smoków (czerwony był zarezerwowany wyłącznie dla dworu). Jednak za najsłynniejsze z serwisów miśnieńskich uznaje się: serwis należący do Aleksandra Józefa Sułkowskiego (pierwszego ministra króla Augusta II Mocnego) oraz należący do naczelnego dyrektora manufaktury w Miśni Henryka Bruhla (tzw. serwis Łabędzi, przeznaczony dla sto osób, liczył łącznie 2200 elementów). Manufaktura porcelany w Meissen funkcjonuje do dziś – w znajdującej się tam ekspozycji muzealnej można obejrzeć kolejne etapy rozwoju artystycznego na przestrzeni wieków.

Meissen, Portret na filizanceze spodkiem, Historical Meissen — Portret na filiżance ze spodkiem, fot. Historical Meissen

Meissen, Figurka Dwie Zyrafy, Historical Meissen — Figurka Dwie Żyrafy, fot. Historical Meissen

Krótka historia ceramiki

Posted on 18 lutego 201421 sierpnia 2017 by Silesia Art

Jedną z najstarszych produkcji rąk ludzkich, która towarzyszy nam od epoki kamiennej, jest ceramika. Terminu tego używamy w stosunku do wypalanych wyrobów glinianych, o charakterze dekoracyjnym lub użytkowym, oraz artystycznych zdobieniach. W zależności od rodzaju użytych surowców i właściwości czerepu wyróżniamy wyroby: garncarskie, fajansowe, kamionkowe oraz porcelanę.

Majoloka kobalt — Majolika, fot. Muzeum w Nieborowie

Wyroby z majoliki

Terminem majolika (od Majolica – hiszpańska wyspa Majorka) określamy fajans pokryty nieprzezroczystym, ołowiano-cynowym szkliwem, zdobionym bogatą dekoracją, w okresie od XV do XVIII wieku wyrabiany we włoskich warsztatach. Najczęściej spotykanym motywem dekoracyjnym były duże zgeometryzowane wzory roślinne, z przewagą barw: zielonej, fioletowej i ciemnogranatowej. Majolikę produkowano we Florencji, Orvieto, Sienie i Faenzy (od której to nazwy pochodzi termin fajans).

Majolika - Nieborów — Majolika – Nieborów, fot. Muzeum w Nieborowie

Powierzchnie naczyń dekorowano scenami rodzajowymi, mitologicznymi lub historycznymi. Pojawiły się również portrety w kolorach: szafirowym, żółtym, zielonym lub białym. Głównym produktem wytwórni majoliki były duże, bardzo dekoracyjne talerze, przeznaczone do wieszania na ścianach lub stawiania na kredensach.

Muzeum w Nieborowie, fot Muzeum w Nieborowie

Flakon na tulipany, fajans z Delft. Fot. Wikipedia. — Flakon na tulipany, fajans z Delft. Fot.: Wikipedia.

Fajans holenderski

W XVII wieku pragnąc naśladować porcelanę sprowadzaną z Chin, w Holandii zaczęto produkować na szerszą skalę fajans. Głównym ośrodkiem produkcji było miasto Delft, gdzie mnożyły się warsztaty specjalizujące się w tej sztuce. Typowym produktem tamtejszych manufaktur były duże wazony dekoracyjne – motywami dekoracyjnymi często nawiązujące do ornamentyki zdobiącej porcelanę chińską. Naczynia zdobione były także holenderskimi motywami pejzażowymi oraz rodzajowymi – najczęściej w barwie kobaltu na białym tle.
W Polsce możemy również spotkać oryginalną dekorację z płytek ceramicznych, również będących specjalnością Delft – jest to klatka schodowa pałacu w Nieborowie.

Fajans angielski

W XVIII wieku ceramicy angielscy w wyniku poszukiwań twórczych wynaleźli fajans delikatny, produkowany z wysokogatunkowych glinek, z dodatkiem kwarcu, skalenia, a także kaolinu. Wypalany był w temperaturze 1100 stopni Celsjusza, co dawało zdecydowanie większą twardość i odporność mechaniczną. Naczynia takie były również cieńsze, lżejsze o delikatnym kremowym kolorycie.

Wedgwood, waza ok 1790 rok, fot. Wikipedia

Angielski artysta Wedgwood wynalazł nowe masy ceramiczne, naśladujące szylkret, agat, jaspis, a także odmiany delikatnej nieszkliwionej kamionki, barwionej na: szafir, szarozielony, niebieski lub liliowy. Wszystko to razem przyczyniło się do spopularyzowania fajansu na arenie światowej. Najbardziej charakterystyczne dla produkcji Wedgwood’a są kawowe oraz herbaciane serwisy, dzbany i dekoracyjne wazony – zdobione nakładaną białą płaskorzeźbą, naśladujące antyczne kamee z jaspisu. Fajanse angielskie cieszyły się w Polsce popularnością, a ich posiadaczami byli król Stanisław August oraz rodziny Czartoryskich czy Zamoyskich.

Wedgwood, fajans; "Uczta bogów", fot. Wikipedia — Wedgwood, fajans; „Uczta bogów”, fot. Wikipedia

Fajans francuski

Najbardziej popularne wytwórnie fajansu we Francji znajdowały się w Strasburgu oraz w Marsylii. Te pierwsze zdobione były delikatnymi kwiatami o cienkich łodyżkach (tzw. kwiaty indyjskie) jak również kwiatami krajowymi: różami, tulipanami, dzwonkami. Często pojawiał się także wizerunek Chińczyka z profilu, w sukni i kapeluszu, z fajką, wędką lub koszem kwiatów.

Półmisek, Francja, Strasbourg, ok.1730 r., fajans, fot. Wikipedia — Półmisek, Francja, Strasbourg, ok 1730 r., fajans, fot. Wikipedia

W Strasburgu produkowano także naczynia w kształcie owoców, ptaków lub warzyw, używanych do przechowywania np. masła lub pasztetów.

W Marsylii po 1749 roku powstały dwie najsłynniejsze wytwórnie pod kierownictwem Wdowy Perrin oraz Honore Savy’ego. Produkowane przez nie naczynia cechowała niesamowita oryginalność form, pomysłowość kształtów oraz wielkiej urody dekoracja w postaci wstęg, scenek rodzajowych oraz fantazyjnych wizerunków Chińczyków.

cdn.