Fornirowanie (inaczej okleinowanie) jest metodą wykończenia powierzchni drewnianych (desek, płyt, sklejki) polegającą na pokrywaniu materiału konstrukcyjnego mebla cienkimi płatami okleiny drzewnej. Wykorzystywaną w tym procesie okleinę uzyskuje się poprzez cięcie drewna na bardzo wąskie arkusze, zbliżone do grubości papieru. To właśnie grubość okleiny można określić kluczowym elementem techniki, ponieważ im cieńsze są płaty forniru, tym bardziej plastyczne stają się jej właściwości. Stosowanie maksymalnie cienkiego forniru umożliwia wykończenie nawet bardzo skomplikowanych powierzchni mebli. Strategicznym celem okleinowania jest pokrywanie widocznych elementów z drewna gorszej jakości, cienkimi warstwami deficytowego drewna szlachetnego, zwiększającego walory estetyczne mebli. Jego zadaniem jest także maskowanie niedoskonałości masywu budulcowego mebla oraz kamuflowanie miejsc połączeń poszczególnych elementów konstrukcyjnych.
arkusze okleiny przed naklejaniem
Sztukę okleinowania opanowali już starożytni grecy. Zaraz obok technik olejowania, gięcia i barwienia drewna Grecy posiedli tę najbardziej skomplikowaną metodę obróbki artystycznej drewna, jaką jest fornirowanie. Co istotne i rzadko podkreślane, fornir wytwarza się nieprzerwanie od tysięcy lat ulepszając jedynie maszyny tnące, wszystko inne pozostało bez zmian. Okleinowanie było i jest do dziś procedurą, której poprawne wykorzystywanie możliwe jest tylko dzięki zaawansowanemu warsztatowi pracy. Dawniej wykańczanie powierzchni meblowych fornirem zaliczano do drogich i pracochłonnych zabiegów artystycznych, dlatego też stosowano je tylko w produkcji mobiliażu reprezentacyjnego.
uzupełnianie ubytków forniru
Fornirowanie jest specyficzną formą zdobnictwa meblowego, którego końcowym efektem jest wyeksponowanie naturalnego usłojenia drewna, zwanego inaczej fladrowaniem. Na przestrzeni wieków twórcy mebli starali się podkreślać jego piękno, traktując jako najwyższą wartość zdobniczą. Wykorzystywany w danej epoce gatunek i kolor drewna uzależniony był od preferencji użytkowników mebli, a w głównej mierze od panującej mody. Tendencja do podkreślania naturalnego fladrowania zaczęła obowiązywać w stylach od późnego dyrektoriatu, w pełni ujawniła się w meblach empirowych i biedermeierowskich. Najbardziej pożądane gatunki drewna stosowane do produkcji okleiny pochodziły z krajów egzotycznych, co wiązało się ze znacznymi kosztami importu. Do szlachetnych gatunków drewna zalicza się heban, palisander, mahoń, drewno cytrynowe, satynowe oraz różane. Jednak w dziejach meblarstwa odnotowuje się także zwrot do rodzimych gatunków takich jak jabłoń, czereśnia, grusza, wiśnia, brzoza, orzech dąb itd. Warto także wspomnieć, że od nazwy „heban” utworzono pojęcie ebenisty – stolarza artysty, rzemieślnika wywyższonego do rangi twórcy dzieł sztuki. Posiadał on cenną w czasach Ludwika XVI umiejętność fornirowania, czyli precyzyjnego cięcia na cienkie płaty drogiego i deficytowego drewna oraz bezstratnego oklejania nim mebli królewskich. Dzięki długoletnim naukom zyskiwał on prawo obcowania z drogim i szlachetnym materiałem drewnianym, którego wartość można było równać kruszcom.
heban
mahoń piramidalny
Fornir uznaje się także za nośnik informacji na temat autentyczności mebli zabytkowych. Grubość wykorzystanego w danym obiekcie forniru daje informację na temat wieku mebla. W początkowej fazie rozwoju tej techniki płaty cięto ręcznie na grube, wielomilimetrowe arkusze, pozbawione plastyczności i szybko pękające. Później wraz z rozwojem technologicznym przemysłu, powstały pilarki automatyczne, które pozwalały na produkcję coraz cieńszej okleiny.
palisander
czeczotka orzechowa
cytryna
