Jedną z najstarszych produkcji rąk ludzkich, która towarzyszy nam od epoki kamiennej, jest ceramika. Terminu tego używamy w stosunku do wypalanych wyrobów glinianych, o charakterze dekoracyjnym lub użytkowym, oraz artystycznych zdobieniach. W zależności od rodzaju użytych surowców i właściwości czerepu wyróżniamy wyroby: garncarskie, fajansowe, kamionkowe oraz porcelanę.
Wyroby z majoliki
Terminem majolika (od Majolica – hiszpańska wyspa Majorka) określamy fajans pokryty nieprzezroczystym, ołowiano-cynowym szkliwem, zdobionym bogatą dekoracją, w okresie od XV do XVIII wieku wyrabiany we włoskich warsztatach. Najczęściej spotykanym motywem dekoracyjnym były duże zgeometryzowane wzory roślinne, z przewagą barw: zielonej, fioletowej i ciemnogranatowej. Majolikę produkowano we Florencji, Orvieto, Sienie i Faenzy (od której to nazwy pochodzi termin fajans).
Powierzchnie naczyń dekorowano scenami rodzajowymi, mitologicznymi lub historycznymi. Pojawiły się również portrety w kolorach: szafirowym, żółtym, zielonym lub białym. Głównym produktem wytwórni majoliki były duże, bardzo dekoracyjne talerze, przeznaczone do wieszania na ścianach lub stawiania na kredensach.
Fajans holenderski
W XVII wieku pragnąc naśladować porcelanę sprowadzaną z Chin, w Holandii zaczęto produkować na szerszą skalę fajans. Głównym ośrodkiem produkcji było miasto Delft, gdzie mnożyły się warsztaty specjalizujące się w tej sztuce. Typowym produktem tamtejszych manufaktur były duże wazony dekoracyjne - motywami dekoracyjnymi często nawiązujące do ornamentyki zdobiącej porcelanę chińską. Naczynia zdobione były także holenderskimi motywami pejzażowymi oraz rodzajowymi – najczęściej w barwie kobaltu na białym tle. W Polsce możemy również spotkać oryginalną dekorację z płytek ceramicznych, również będących specjalnością Delft – jest to klatka schodowa pałacu w Nieborowie.
Fajans angielski
W XVIII wieku ceramicy angielscy w wyniku poszukiwań twórczych wynaleźli fajans delikatny, produkowany z wysokogatunkowych glinek, z dodatkiem kwarcu, skalenia, a także kaolinu. Wypalany był w temperaturze 1100 stopni Celsjusza, co dawało zdecydowanie większą twardość i odporność mechaniczną. Naczynia takie były również cieńsze, lżejsze o delikatnym kremowym kolorycie.
Angielski artysta Wedgwood wynalazł nowe masy ceramiczne, naśladujące szylkret, agat, jaspis, a także odmiany delikatnej nieszkliwionej kamionki, barwionej na: szafir, szarozielony, niebieski lub liliowy. Wszystko to razem przyczyniło się do spopularyzowania fajansu na arenie światowej. Najbardziej charakterystyczne dla produkcji Wedgwood'a są kawowe oraz herbaciane serwisy, dzbany i dekoracyjne wazony - zdobione nakładaną białą płaskorzeźbą, naśladujące antyczne kamee z jaspisu. Fajanse angielskie cieszyły się w Polsce popularnością, a ich posiadaczami byli król Stanisław August oraz rodziny Czartoryskich czy Zamoyskich.
Fajans francuski
Najbardziej popularne wytwórnie fajansu we Francji znajdowały się w Strasburgu oraz w Marsylii. Te pierwsze zdobione były delikatnymi kwiatami o cienkich łodyżkach (tzw. kwiaty indyjskie) jak również kwiatami krajowymi: różami, tulipanami, dzwonkami. Często pojawiał się także wizerunek Chińczyka z profilu, w sukni i kapeluszu, z fajką, wędką lub koszem kwiatów.
W Strasburgu produkowano także naczynia w kształcie owoców, ptaków lub warzyw, używanych do przechowywania np. masła lub pasztetów. W Marsylii po 1749 roku powstały dwie najsłynniejsze wytwórnie pod kierownictwem Wdowy Perrin oraz Honore Savy'ego. Produkowane przez nie naczynia cechowała niesamowita oryginalność form, pomysłowość kształtów oraz wielkiej urody dekoracja w postaci wstęg, scenek rodzajowych oraz fantazyjnych wizerunków Chińczyków. cdn.
