Historia naczyń używanych do picia piwa ma tak samo długą tradycję jak i dzieje warzenia tegoż trunku. Dlatego też zajmiemy się tylko i wyłącznie europejskim kręgiem kulturowym. Zgodnie z tym co wiemy ze źródeł, w epoce średniowiecza do podawania złotego trunku używano przede wszystkim eleganckich, wąskich i wysokich kubków. Ich kształt nie był przypadkowy – pierwowzorem były rogi zwierzęce używane przez plemiona germańskie i słowiańskie. Kubki te nierzadko wyposażano w pokrywki, czyli elementy przede wszystkim czysto praktyczne, ale o zupełnie innym przeznaczeniu niż w czasach dzisiejszych. Miały one utrudnić dolanie trucizny do napoju. Kwestia ta była bardzo istotna i nie bagatelizowano żadnej możliwości takiego zagrożenia. Naczynia te produkowano przede wszystkim z gliny, drewna, cyny lub srebra. Rodzaj użytego materiału był ściśle powiązany z poziomem materialnym posiadacza.
Bogato zdobiony róg do piwa
Gliniany kubek piwny
Drewniane kubki do piwa
Końcówka średniowiecza przyniosła zmianę w tej materii. W bogatszych domach piwoszy pojawiły się bowiem kubki szklane – szklanice. Ich popularność rosła, w XVI wieku modnym wzorem ozdobnym stały się sceny rzemieślników podczas pracy. Ozdabiano je przy pomocy farb i jak wskazują utwory Mikołaja Reja i Jana Kochanowskiego, używano ich zarówno w domach ziemiańskich jak i magnackich. Tradycja tegoż naczynia przetrwała aż do XX wieku, a od XVIII przyjęły stożkowaty kształt. W ubiegłym stuleciu modne stały się szklanice wykonane z kryształu oraz z indywidualnym grawerem właściciela, zazwyczaj jego herbem rodowym.
Kufle w takiej formie, jaką znamy dziś (kształt cylindryczny oraz duże ucho do trzymania) zaczęły pojawiać się około XVI wieku. Stawały się popularne w gospodach. Materiał z którego były wykonywane to przede wszystkim cyna, kamionka, drewno, glina, fajans oraz szkło. Podobnie jak w średniowieczu – posiadały pokrywki, jednakże zmieniła się ich funkcja – od teraz miały chronić przed zanieczyszczeniami (kurzem, owadami) a nie trucizną. Zmieniała się także ich forma były bardziej stożkowate lub beczułkowate.
Bursztynowy kufel do piwa
cynowy kufel
W XIX wieku browary rozpoczęły filtrować piwo, stąd też kufle oraz szklanki stały się bardziej przezroczyste, po to by móc ocenić barwę oraz klarowność trunku. Ich kształty były różne, ze względu na rozwinięte już w tym okresie znawstwo piwa. Jedne miały swym kształtem ułatwiać wydobycie gęstej piany, inne zaś wręcz przeciwnie – spowalniać proces ulatniania dwutlenku węgla.
Szklany kufel z cynową pokrywką, końcówka XIX wieku
kobaltowy kufel z cynową pokrywką
cynowy kufel
Naczynia w których serwuje się piwo stały się przedmiotami kolekcjonerskimi i jest to istotna gałąź birofilistyki. Najstarsze i zarazem najdroższe okazy pochodzą z takich krajów jak Anglia, Niemcy czy Belgia, lecz ostatnimi czasy ciekawymi pozycjami na aukcjach są te pochodzące z krajów egzotycznych – afrykańskich lub azjatyckich. Często zaledwie kilkudziesięcioletnie, ale za to wyróżniające się niebanalnymi kształtami i wzorami.
Kufel belgijskiego browaru Kwak, z powodu częstych kradzieży w dawnych czasach gospody pobierały za niego kaucję w postaci… jednego z butów.
Współczesne afrykańskie kufle ze szkła, ze srebrnymi uchami w kształcie zwierząt
