To, co rozpoczęli malarze z Barbizon, nie zostało następnie porzucone i zapomniane. W drugiej połowie XIX wieku wykrystalizował się styl oparty na tym, co tworzyli malarze z kolonii niedaleko Fontainebleau. Realizm, bo o nim mowa, rozprzestrzenił się jednak daleko poza granice Francji i wychował w każdym europejskim kraju przynajmniej kilku swoich przedstawicieli.
Jedną z najważniejszych postaci światowego realizmu był Gustave Courbet, przewodził on nieformalnej grupie malarzy, która odwróciła się od romantycznych i akademickich idei. Sam także nazwał reprezentowany przez nich prąd w malarstwie „realizmem”.
Courbet - „Pogrzeb w Ornans”
Dzieła realistyczne charakteryzują się tematyką związaną z życiem prostych ludzi – sceny rodzajowe zarówno mieszczan jak i chłopów, dominuje spokojna kompozycja i stonowana paleta barw. Jeżeli chodzi o tematykę, to świetnie oddają ją buńczuczne słowa samego Courbet’a: „Pokażcie mi anioła, to go namaluję”. Malarze realistyczni byli zmęczeni idealizacją życia, mieli trochę pesymistyczne do niego podejście. Jako wrażliwi artyści chcieli ukazywać trudy ludzi pracujących na roli. Do najwybitniejszych przedstawicieli francuskiego malarstwa realistycznego należą Honor Daumier, Pierre Puvis de Chavannesa, Camille Corot.
Honor Daumier - „Wagon trzeciej klasy”
W Hiszpanii tworzyli Joaquin Dominguez, Valeriano, Gustavo Adolfo. Jeżeli chodzi o północną część Europy, najwybitniejsi realiści należeli do grupy tak zwanych „Glasgow Boys”, czyli malujących w Szkocji artystów przedstawiających życie wiejskie. Do grupy tej należeli między innymi James Guthrie i William Gregorian.
Joaquin Dominguez - „Escena Andaluza”
James Guthrie - „To Pastures New”
Najwybitniejszymi przedstawicielami nurtu realistycznego w Polsce byli Józef Chełmoński oraz Aleksander Gierymski. Chełmoński lubował się w spokojnych kompozycjach wiejskich. Gierymski natomiast znany był z tego, że krytykował współczesny mu świat (nierówności społeczne i wyzysk) stąd też stosował bardziej agresywną technikę. Wśród innych malarzy-realistów działających na ziemiach polskich wymienić warto: Juliusza i Wojciecha Kossaków, Franciszka Kostrzewskiego, Juliana Fałata czy Jacka Malczewskiego.
Najpopularniejszy obraz Józefa Chełmońskiego - „Babie lato”
Aleksander Gierymski - „Szarża rosyjskiej artylerii konnej”
