Po przesyconym zdobieniami, bogatym stylu barokowym przyszedł czas na nieco spokojniejszy i oszczędniejszy w zdobieniach styl regencyjny lub jego bogatszy, francuski odpowiednik – empire. Dwojaka nazwa wywodzi się z odwiecznej rywalizacji angielsko – francuskiej. Regencja to nazwa angielska, od regencji księcia Walii – Jerzego w latach 1811-20, późniejszego króla Anglii Jerzego IV. Regencja była stylem klasycyzującym, wręcz ciężkim. Empire zaś, jest nazwą francuską, styl ten miał na celu sławienie świetności i zwycięstw Napoleona Bonapartego. Okres ten trwał mniej więcej od 1790-1830 w Anglii i 1804-1815 we Francji. W reszcie Europy panował wtedy styl Biedermeier, o którym pisaliśmy już tutaj.
Napoleon Bonaparte przedstawiony jako pierwszy konsul
Słynący z zamiłowania do hulaszczego trybu życia, regent a następnie król Anglii Jerzy IV
Empire naśladował style starożytne, czerpiąc obficie zwłaszcza w sferze architektury – różne typy świątyń greckich (między innymi paryski kościół La Madeleine zaprojektowany przez Vignon’a, czy też gmach giełdy w Paryżu Brongniarta. Twórcami stylu empire byli francuscy architekci Charles Percier oraz Pierre François Louis Fontaine, którzy zaprojektowali meble i wystrój wnętrz w pomieszczeniach cesarskich.
Kościół Madeleine w Paryżu
Wnętrza empirowe utrzymywano w jasnych kolorach z regularnym podziałem, dekorowano motywami pompejańskimi. Sufity ozdabiano przy pomocy stiuku, używano złoconych detali. Często drapowano wszelakie tkaniny. Projektowano meble o nowych formach, ale jednocześnie nawiązującego do antyku, posiadających charakterystyczne dla starożytności detale. Często wykorzystywano masywny mahoń do którego dokładano złocone nakładki. Do najwybitniejszych ebenistów tego okresu należą G. Jacob i F. Jacob-Desmalter.
Wnętrze empirowe
Stół w stylu empire
W rzemiośle artystycznym chętnie używano cyzelowania (od francuskiego „ciseau” – „przecinak” metoda zdobienia metalu poprzez wybijanie wzoru puncami). Stosowano ornamenty z motywami egipskimi i rzymskimi: sfinksy, lwy, łabędzie, orły, trofea i panoplia, rózgi liktorskie, harfy, liry. Bardzo często stosowano także ozdoby z motywami pszczół – od godła Napoleona Bonaparte.
Sosjera w stylu empire
W malarstwie najwybitniejszym przedstawicielem był J.L. David, a w rzeźbie A. Canova, czerpiący obficie z antycznego dorobku w tym zakresie. Malarstwo empirowe nawiązywało bezpośrednio do tryumfów Napoleona. Armia francuska posiadała swojego własnego malarza w osobie Antoine-Jean Gros’a. Również cesarzowa miała swojego osobistego malarza – Jean-Baptiste Isabey.
Canova – „Trzy gracje”
Jacques Louis David – Napoleon Bonaparte
